23 czerwca br. w Centrum Transferu Technologii CITTRU UJ podpisano z firmą InPhoCat - Innovative Photocatalytic Solutions, sp. z o. o. (InPhoCat) umowę licencyjną dotyczącą korzystania z patentu pn. „Fotokatalityczne powłoki z TiO2 na powierzchniach polimerowych aktywowane światłem widzialnym, sposób ich otrzymywania oraz zastosowanie”. Spółka, której założycielami są naukowcy z Wydziału Chemii UJ zajmie się komercjalizacją produktu opartego na opracowanym przez nich wynalazku.
Dwutlenek tytanu (TiO2) to materiał fotoaktywny występujący naturalnie. Na skutek aktywacji światłem, wykazuje aktywność fotokatalityczną, w wyniku której wytwarzane są tak zwane reaktywne formy tlenu utleniające (degradujące) związki organiczne, w tym również szkodliwe zanieczyszczenia. Reaktywne formy tlenu dezaktywują także zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Fotogenerowane reaktywne formy tlenu, w tym niezwykle reaktywne rodniki hydroksylowe, działają nieselektywnie, oznacza to, że niszczą strukturę zarówno bakterii, jak i grzybów czy wirusów.
Właściwości fotokatalityczne dwutlenku tytanu związane są jednak z absorpcją promieniowania ultrafioletowego (UV), co znacznie ogranicza możliwość zastosowania oczyszczających układów fotokatalitycznych zawierających TiO2 w pomieszczeniach oświetlanych rozproszonym światłem słonecznym, ubogim w światło UV. Od wielu lat prowadzono intensywne badania nad modyfikacją właściwości TiO2 w celu rozszerzenia jego aktywności fotokatalitycznej w zakresie światła widzialnego. Naukowcy z Wydziału Chemii UJ opracowali metodę wytwarzania nanometrycznej grubości powłok z dwutlenku tytanu na wielu rodzajach powierzchni oraz jako uzupełnienie, nowatorski preparat, umożliwiający aktywację powłok z TiO2 w zakresie światła widzialnego. Poprawiło to w istotnym stopniu możliwość unieszkodliwiania zanieczyszczeń mikrobiologicznych i chemicznych, które pojawiają się i gromadzą na rozmaitych powierzchniach użytkowych (wnętrza budynków, przedmioty codziennego użytku).
Mechanizm działania układu aktywującego TiO2 opracowany został przez naukowców Wydziału Chemii – w szczególności prof. dr hab. Wojciecha Macyka oraz dr. Przemysława Łabuza. Wynalazek został opatentowany przez Uniwersytet Jagielloński po uzyskaniu pozytywnych wyników badań oraz potwierdzeniu skuteczności aktywacji dwutlenku tytanu. Założona w 2015 roku przez twórców technologii spółka InPhoCat – Innovative Photocatalytic Solutions podjęła decyzję o zakupie licencji. W efekcie dopracowania technologii uzyskano skuteczny środek do aktywacji fotokatalitycznych, samoczyszczących powłok TiO2. Dzięki reakcji chemicznej zachodzącej między środkiem aktywującym a TiO2 otrzymuje się powłokę aktywną w zakresie światła widzialnego, rozwiązując w ten sposób problem dostępu do światła ultrafioletowego.
Samoczyszczące powłoki TiO2 dają nawet kilkuletnią ochronę, czynnik aktywujący działa krócej, ponieważ z czasem ulega degradacji. Działanie preparatu aktywującego można jednak w prosty sposób odtworzyć poprzez jego ponowne naniesienie na powłokę TiO2. Co kilka tygodni wystarczy przetrzeć ją roztworem aktywatora. Układ powłoki TiO2 wraz z preparatem aktywującym stanowi uniwersalny system ochrony powierzchni przed zanieczyszczeniami. Produkt bardzo dobrze sprawdza się w pomieszczeniach zamkniętych takich jak np. biura, windy, wagony, czyli tam, gdzie istnieje potrzeba ochrony, a nie ma dostępu do światła UV.
Powierzchnie pokryte powłokami TiO2 aktywowanymi okresowo produktem InPhoCat są skutecznie chronione przed namnażaniem się szkodliwych drobnoustrojów, co wpływa istotnie na poprawę bezpieczeństwa ich użytkowania skutecznie zabezpieczając przedmioty i powierzchnie takie jak blaty, klamki, poręcze itp.
Zgodnie z zapowiedziami spółki, produkt pojawi się na rynku już w III kwartale 2020 roku.